ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟ ଉତ୍ତେଜନା ଭିତରେ ଇରାନ ବନ୍ଦରରେ ଭାରତୀୟ ଯୁଦ୍ଧ ଜାହାଜ
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଭାରତୀୟ ନୌସେନାର ତିନୋଟି ଯୁଦ୍ଧଜାହାଜ ଆଇଏନ୍ଏସ୍ ଶାର୍ଦ୍ଦୁଲ, ଆଇଏନ୍ଏସ୍ ତୀର ଓ ଆଇସିଜିଏସ୍ ବୀର ପାରସ୍ୟ ଉପସାଗରରେ ଏକ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଅଭିଯାନର ଅଂଶ ଭାବରେ ମଙ୍ଗଳବାର ଇରାନର ‘ବନ୍ଦର ଆବାସ’ରେ ପହଞ୍ଚିଛନ୍ତି। ଭାରତ ଓ ଇରାନ ମଧ୍ୟରେ ବଢୁଥିବା ନୌସେନା ସହଯୋଗ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱାରୋପ କରି ଇରାନ ନୌସେନା ଜାହାଜ ଜେରେହ ଏହି ଜାହାଜଗୁଡ଼ିକୁ ସ୍ବାଗତ କରିଥିଲା। ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ସାମୁଦ୍ରିକ ସହଯୋଗ ଏବଂ ପାରସ୍ପରିକ ବୁଝାମଣା ବୃଦ୍ଧି କରିବା ଏହାର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ବୋଲି ଭାରତୀୟ ନୌସେନା କହିଛି। ଏହି ଗସ୍ତ କାଳରେ ଭାରତୀୟ ଜାହାଜଗୁଡ଼ିକ ସାମୁଦ୍ରିକ ନିରାପତ୍ତା ଏବଂ ପାରସ୍ପରିକ ସମ୍ପର୍କ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇ ପେସାଦାର ବିନିମୟ ଓ ସାମୁଦ୍ରିକ ଭାଗୀଦାରି ଅଭ୍ୟାସ ସମେତ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ନିୟୋଜିତ ହେବେ। ଇସ୍ରାଏଲ ଉପରେ ଇରାନର କ୍ଷେପଣାସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣ ପରେ ଇସ୍ରାଏଲ ଓ ଇରାନ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତେଜନା ବଢ଼ୁଥିବା ବେଳେ ଏହି ମୁତୟନ କରାଯାଇଛି। ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ନେତାନ୍ୟାହୁଙ୍କୁ ଫୋନ୍ କରି ହମାସ ଓ ହେଜବୁଲ୍ଲା ସହ ଜଡ଼ିତ ସଂଘର୍ଷକୁ ବନ୍ଦ କରିବା ପାଇଁ ସଂଯମ ଓ କୂଟନୈତିକ ସମାଧାନ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବାରୋପ କରିଥିଲେ। ଏହି ଉତ୍ତେଜନା ମଧ୍ୟରେ ଇରାନ ବନ୍ଦରରେ ଭାରତୀୟ ଯୁଦ୍ଧ ଜାହାଜର ଡକିଂ ଭୂ-ରାଜନୈତିକ ପ୍ରଭାବ ପକାଇବ, କାରଣ ଶକ୍ତି ନିରାପତ୍ତାକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ସହିତ ଭାରତ ନିଜର କୂଟନୈତିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ନେଭିଗେଟ୍ କରୁଛି। ଭାରତୀୟ ନୌସେନା ଜାହାଜର ଏହି ଗସ୍ତ ଭାରତ ଓ ଇରାନ ମଧ୍ୟରେ ସାମୁଦ୍ରିକ ସମ୍ପର୍କକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ନିରନ୍ତର ପ୍ରୟାସକୁ ସୂଚିତ କରୁଛି। ଚଳିତ ବର୍ଷ ମାର୍ଚ୍ଚ ମାସରେ ଇରାନର ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଜାହାଜ ବୁସେହର ଓ ଟନବ ମୁମ୍ବାଇରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ। ଏହାବ୍ୟତୀତ ଇରାନର ଯୁଦ୍ଧ ଜାହାଜ ଦେନା ଫେବ୍ରୁଆରି ମାସରେ ବିଶାଖାପାଟଣାରେ ଭାରତ ଦ୍ୱାରା ଆୟୋଜିତ ମିଲନ-୨୪ ନୌସେନା ଅଭ୍ୟାସରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିଲା। ପାରସ୍ୟ ଉପସାଗରରେ ଭାରତର ରଣନୈତିକ ସ୍ୱାର୍ଥ ସାମରିକ ସହଯୋଗଠାରୁ ଅଧିକ ବିସ୍ତାରିତ। ଭାରତର ପ୍ରାୟ ୫୫ ପ୍ରତିଶତ ଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକତା ପାରସ୍ୟ ଉପସାଗର ଦେଇ ଆମଦାନି ଦ୍ୱାରା ପୂରଣ ହୋଇଥାଏ।
ଏହି ଜାହାଜ ଚଳାଚଳ ପଥରେ କୌଣସି ବାଧା ଉପୁଜିଲେ ଭାରତର ଅର୍ଥନୀତି ଗୁରୁତର ଭାବେ ପ୍ରଭାବିତ ହୋଇପାରେ, କାରଣ ଏହାର ୮୦ ପ୍ରତିଶତ ଶକ୍ତି ଆବଶ୍ୟକତା ବିଦେଶରୁ ପୂରଣ ହୋଇଥାଏ। ଏହି ସାମୁଦ୍ରିକ ମାର୍ଗଗୁଡ଼ିକର ନିରାପତ୍ତା ଭାରତ ପାଇଁ ସର୍ବୋପରି। ୨୦୧୯ରେ ଓମାନ ଉପସାଗରରେ ତୈଳ ଟ୍ୟାଙ୍କର ଆକ୍ରମଣ ଭଳି ସାମୁଦ୍ରିକ ନିରାପତ୍ତା ଘଟଣାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଭାରତ ଆଇଏନ୍ଏସ୍ ଚେନ୍ନାଇ ଓ ଆଇଏନ୍ଏସ୍ ସୁନାୟନା ଭଳି ନୌସେନା ଜାହାଜକୁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ପାଟ୍ରୋଲିଂ ଓ ଏହାର ଶକ୍ତି ଯୋଗାଣର ସୁରକ୍ଷା ପାଇଁ ନିୟୋଜିତ କରିଛି।
ଆଞ୍ଚଳିକ ଉତ୍ତେଜନା ବୃଦ୍ଧି ପାଉଥିବା ବେଳେ ଇରାନକୁ ନୌସେନା ଜାହାଜ ପଠାଇବାକୁ ଭାରତର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଏହାର ବୈଦେଶିକ ନୀତିର ଜଟିଳତାକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରୁଛି। ଉଭୟ ଇସ୍ରାଏଲ ଓ ଇରାନ ସହ ଗଭୀର ସମ୍ପର୍କ ଥିବା ରାଷ୍ଟ୍ର ହିସାବରେ ଭାରତ ନିଜର ରଣନୈତିକ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ସତର୍କତାର ସହ ସନ୍ତୁଳିତ କରିବା ଦରକାର ବୋଲି ଜଣେ ପୂର୍ବତନ ନୌସେନା ଅଧିକାରୀ କହିଛନ୍ତି। ଆତଙ୍କବାଦ ବିରୋଧରେ ଲଢ଼େଇରେ ଭାରତ ଇସ୍ରାଏଲକୁ ସମର୍ଥନ କରୁଥିବା ବେଳେ ଇରାନ ସହ ମଧ୍ୟ ଏହାର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଶକ୍ତି ଓ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସମ୍ପର୍କ ରହିଛି। ମିଳିତ ନୌସେନା ଅଭ୍ୟାସ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତୀୟ ଯୁଦ୍ଧ ଜାହାଜ ମୁତୟନ ବଢୁଥିବା ଅନିଶ୍ଚିତତା ମଧ୍ୟରେ ଶାନ୍ତି ଓ ନିରାପତ୍ତା ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଭାରତର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତାକୁ ସୂଚିତ କରେ। ରୁଷ୍ରୁ ଆମଦାନି ବୃଦ୍ଧି ସତ୍ତ୍ୱେ ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟରୁ ତୈଳ ଆମଦାନି ଉପରେ ଭାରତର ନିର୍ଭରଶୀଳତା ଅଧିକ ରହିଛି।
ଅଗଷ୍ଟରେ ଭାରତର ଆମଦାନିରେ ରୁଷୀୟ ତୈଳର ଅଂଶ ପ୍ରାୟ ୩୬ ପ୍ରତିଶତକୁ ଖସି ଆସିଥିବା ବେଳେ ମୋଟ ଅଶୋଧିତ ତୈଳ ଆମଦାନିରେ ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟ ତୈଳର ଅଂଶ ପ୍ରାୟ ୪୪.୬ ପ୍ରତିଶତ ରହିଛି। ଭାରତର ପ୍ରାୟ ଅଧା ଏଲ୍ଏନ୍ଜି କତରରୁ ଆସୁଥିବାରୁ ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଘର୍ଷ ଏହି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଶକ୍ତି ପ୍ରବାହକୁ ବିପଦରେ ପକାଇପାରେ। ଏହି ଅଞ୍ଚଳରେ ସଂଘର୍ଷ କାରଣରୁ ତୈଳ ଦର ବୃଦ୍ଧି ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ଭାରତରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଉପରେ ଚାପ ସୃଷ୍ଟି କରିପାରେ, ଯାହା ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କକୁ ଉଚ୍ଚ ସୁଧ ହାର ବଜାୟ ରଖିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରିପାରେ।